Tài sản phái sinh phi tập trung là gì và chúng được s

Phái sinh phi tập trung là gì và bạn có thể làm gì với chúng?

Phiên bảnPhiên bản này của Horizon Academy đã bị lỗi thời! Để tìm phiên bản mới nhất, vui lòng truy cập: English V2 (hiện chỉ có bằng tiếng Anh)

Tài sản phái sinh phi tập trung là một dạng hợp đồng phái sinh được tạo ra và xử lý trên chuỗi khối (blockchain). Để hiểu phái sinh phi tập trung (Bạn cũng có thểm xem thêm tại chương Tài sản tổng hợp và phái sinh), ta cần tìm hiểu về khái niệm phái sinh trong thị trường tài chính truyền thống trước tiên.

Phái sinh là gì?

Tài sản phái sinh là dạng tài sản được giao dịch và có tổng giá trị lớn nhất. Hiện dạng tài sản này có giá trị gấp nhiều lần so với các dạng tài sản khác xét trên phạm vi toàn cầu. Thị trường giao dịch hợp đồng phái sinh có giá trị ước tính đạt 1 triệu tỉ đô la mỹ ($1,000,000,000,000,000). Trong khi đó, so sánh với các thị trường khác như chứng khoán toàn cầu chỉ đạt chín mươi ngàn tỉ đô la mỹ ($90,000,000,000,000). Qua so sánh này, ta có thể thấy được giá trị của tài sản phái sinh là rất lớn. Tuy vậy, ý nghĩa đằng sau tài sản hợp đồng phái sinh thì tương đối đơn giản. Tài sản phái sinh là một dạng hợp đồng được thành lập dựa trên sự đồng ý và thống nhất của các bên mua, bán cho các giao dịch đối với một tài sản cụ thể nào đó trước hay tại một thời điểm cụ thể trong tương lai. Có 4 loại hợp đồng phái sinh thường gặp bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kì hạn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng tương lai.

Các ứng dụng của tài sản phái sinh là gì?

Có 2 ứng dụng chính của hợp đồng phái sinh:

• Giao dịch phòng hộ - đây là nhu cầu của các tổ chức với mục được bảo đảm hoặc thiệt hại được giảm thiểu khi giá cả của tài sản giao động tại thời điểm xảy ra giao dịch trong tương lai.

• Giao dịch với kì vọng vào giá thay đổi trong tương lai hay giao dịch đầu cơ – Đây là nhu cầu của các nhà giao dịch khi đặt kì vòng vào sự thay đổi giá trong tương lai để từ đó có thể thu về lợi nhuận.

Cả hai trường hợp trên đều cần phải tạo các hợp đồng để giao dịch trên thị trường dựa vào hành động giá của tài sản.

Ví dụ như trong trường hợp giao dịch phòng hộ, các bên sẽ tạo ra một hợp đồng thống nhất về giá giao dịch trong tương lai nhằm bảo vệ họ từ dự đoán giá tài sản sẽ thay đổi lớn.

Phòng hộ

Một ví dụ điển hình về giao dịch phòng hộ là liên quan đến các giao dịch hàng hóa như ngũ cốc, lúa mạch trong các chợ giao dịch đơn hàng tương lai. Theo đó một người nông dân bắt đầu vụ mùa mới bằng việc gieo hạt vào mùa xuân and mong muốn sẽ có thể bắt đầu thu hoạch và bán vào mùa thu. Tuy nhiên trong khoảng thời gian từ mùa xuân đến mùa thu đó, người nông dân phải theo dõi sự biến động giá cả của lúa mạch vì hoàn toàn có thể xảy ra việc họ phải bán ra với mức giá thấp hơn mức có thể tạo ra lợi nhuận vào mùa thu. Vì vậy, anh ta quyết định lập 1 bản hợp đồng giao dịch tương lai. Với hợp đồng tương lại này thì giá sẽ được thống nhất từ trước cho giao dịch mà sẽ xảy ra vào mùa thu tới như mong muốn. Thời điểm giao dịch này cũng sẽ được thống nhất trong hợp đồng. Hợp đồng sau khi đã lập sẽ được đưa ra giao dịch trên sàn giao dịch hợp đồng tương lai. Các nhà đầu tư nào tin rằng thị trường lúa mạch tại thời điểm xảy ra giao dịch sẽ có thể có giá cao hơn giá thống nhất trong hợp đồng thì sẽ tiến hành mua lại các hợp đồng tương lai này để có thể thu về lợi nhuận dựa trên sự chênh lệch về giá. Nếu tại thời điểm tới hạn của hợp đồng tức thời điểm xảy ra giao dịch, mặc dù giá của lúa mạch giảm hơn so với giá trong hợp đồng, lợi nhuận của người nông dân mà đã tạo ra hợp đồng vẫn được bảo đảm nhờ vào các điều khoản thống nhất trong hợp đồng.

Bằng việc tận dụng hợp đồng phòng hộ cho các giao dịch trong tương lai, người nông dân có thể bảo đảm được mức giá giao dịch tương lại mà không cần lo lắng về sự biến động giá của hàng hóa trong suốt quá trình trước khi xảy ra giao dịch.

Giao dịch đầu cơ

Đối với nhu cầu giao dịch đầu cơ thì tất cả các công cụ phái sinh ở trên đều có thể được sử dụng. Một ứng dụng điển hình nhất đối với giao dịch đầu cơ là hợp đồng quyền chọn với tài sản cơ bản là chứng khoán. Quyền chọn là các hợp đồng phái sinh mà nó chỉ được thanh lí khi giá mong muốn đạt được trước kì hạn đã xác định hoặc khi đến kì hạn. Lấy ví dụ cụ thể trên một mã chứng khoán là A đang có giá giao dịch trên thị trường là 10 đô la. Trong đúng một tháng, nếu các nhà đầu tư đầu cơ mong muốn và cho rằng giá sẽ đạt 20 đô la, họ sẽ quyết đinh mua hợp đồng quyền chọn mà trong đó hợp đồng sẽ được đóng khi giá đạt 20 đô la trong vòng 1 tháng.

Một lí do mà hấp dẫn các nhà đầu cơ đó là vì thường hợp đồng quyền chọn được bán với giá rẻ hơn nhiều so với giá thanh lí hợp đồng. Theo như ví dụ bên trên thì các nhà đầu tư đầu cơ có thể chỉ phải trả 1 đô la cho 1 hợp đồng có giá thanh lí tại 20 đô la. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư có thể đạt lợi nhuận gấp 20 lần so với số vốn bỏ ra. Tuy nhiên cũng cần lưu ý tại đây là khi giao dịch quyền chọn, nếu tại thời điểm đến hạn của hợp đồng mà giá không đạt được như kì vọng thì nhà đầu tư sẽ mất toàn bộ vốn đã bỏ ra để mua hợp đòng đó.

Phái sinh phi tập trung là gì?

Phái sinh phi tập trung là các hợp đồng phái sinh được tạo ra trên các chuỗi khối tận dụng công nghệ blockchains. Theo đó toàn bộ những tài sản và hợp đồng phái sinh mà trong thế giới tài chính truyền thống chỉ có thể mua bán giao dịch tại phố Wall thì nay có thể giao dịch toàn cầu.

Những dự án điển hình như Synthetix đã mở đường cho không gian tài chính phái sinh phi tập trung đã bắt đầu từ năm 2018. Theo đó các loại tài sản tổng hợp và phái sinh đã được tạo ra và quản lí một cách phi tập trung bằng cách kêu gọi các nhà đầu tư tiến hành gởi tín chấp một loại tài sản cụ thể để tạo thanh khoản cho thị trường và thu lợi từ lợi nhuận dựa trên phần trăm sở hữu. Một khi các loại tài sản tổng hợp này được tạo ra thì các chợ phi tập trung được hình thành và cho phép các nhà đầu tư tiến hành giao dịch.

Giá trị lớn nhất của tài chính phi tập trung đó chính là việc loại bỏ được các khâu trung gian tốn kém trong quá trình xử lí giao dịch như trong không gian tài chính truyền thống. Thay vào đó, các bước sẽ được tự động hóa và lưu lại trên chuỗi khối hay blockchain. Đối với tài chính truyền thống, các hợp đồng phái sinh được tạo ra và quản lí bởi các tổ chức tài chính và ngân hàng và đây cũng chúng là các bên trung gian giữa người mua và người bán. Khi đến với tài chính phi tập trung, không những các bên trung gian nêu trên đầu được loại bỏ trong quy trình xử lý, mà hơn nữa hệ thống tài chính phi tập trung này còn có thể cung cấp khả năng cho phép tạo ra các loại tài sản phái sinh mà không cần thiết phải có bên mua tại thời điểm đó. Ví dụ như, hợp đồng tương lai vĩnh cửu. Hợp tương lai vĩnh cửu (Perpetual Futures) là một loại hợp đồng tương lai nhưng không có ngày đáo hạn hay kết thúc hợp đồng.

Các ứng dụng cụ thể của phái sinh phi tập trung

Cũng giống như đối với tài chính truyền thông, tài chính phi tập trung cũng có 2 ứng dụng chính.

Giao dịch phòng hộ với tài chính phi tập trung

Một ví dụ rất rõ ràng và rất đặc trưng trong không gian phi tập trung đó là giao dịch với hợp đồng tương lai vĩnh cửu. Như cũng đã đề cập bên trên, hợp đồng tương lai vĩnh cửu là loại hợp đồng phái sinh tương lai nhưng không có ngày đáo hạn hay kết thúc hợp đồng. Điều này cho phép các nhà đầu tư có thể nắm giữ tài sản này mà không có sức ép về việc bị thanh lí khi đáo hạn như đối với hợp đồng tương lai truyền thống. Với tính chất này thì đây là công cụ hữu ích trong việc phòng hộ trong ngắn hạn đối với các biến động về giá từ tài sản cơ sở. Và hơn thế nữa nhà đầu tư cũng có thể nắm giữ dài lâu để đạt được mục tiêu lợi nhuận mong muốn.

Hơn thế nữa, giống như giá trị mà hợp đồng phái sinh đem lại cho tài chính truyền thống, phái sinh phi tập trung mở ra cách cửa cho phép các nhà đầu tư có thể giao dịch đối với tài sản đảo giá, hay nói một cách khác là giao dịch bán khống tài sản cơ sở. Cụ thể là trước khi có sự ra đời của các loại tài sản tổng hợp, các nhà đầu tư chỉ có thể tìm kiếm lợi nhuận từ các cơ hội mua thấp bán cao. Với tài sản đảo giá, các nhà đầu tư có thể mua các tài sản này với kì vọng giá của tài sản cơ sở sẽ đi xuống, hay nói một cách khác đó chính là hình thức bán khống. Cơ chế bán khống tài sản cung cấp một giải pháp phòng hộ tuyệt vời cho các tài sản trong danh mục đầu tư của nhà đầu tư.

Giao dịch đầu cơ với hợp đồng phái sinh trong tài chính phi tập trung

Hợp đồng phái sinh cho phép nhà đầu tư tiếp cận được rất nhiều cơ hội đầu cơ giá đối với rất nhiều tài sản cơ sở. Phái sinh phi tập trung là một mảng mới với nhiều không gian cho sự phát triển và trưởng thành. Hiện nay đã có nhiều dự án được phát triển trong không gian này và mỗi dự án tập trung vào những sản phẩm phái sinh khác nhau. Một trong những điểm nổi bật của không gian này là được phát triển trên chuỗi khối hay blockchain. Với đặc tính này thì mọi thông tin là cực kì minh bạch và có thể kiểm tra bởi bất kì ai tại bất kì nơi nào hay thời điểm nào. Nó không còn là một phạm trù bí mật và được giấu kín trong một hộp đen như trong khu vực tài chính truyền thống. Chính sự thiếu minh bạch này khiến cho việc xác định giá trị thật của tài sản phái sinh trên thế giới hiện nay là rất khó khăn.

Vai trò của giao thức Horizon trong không gian tài chính phi tập trung

Giao thức Horizon được phát triển nhằm tạo ra các loại tài sản tổng và phái sinh trong không gian tài chính phi tập trung. Mục tiêu cuối cùng của dự án đó là trở thành một nền tảng giúp cho các nhà đầu tư toàn cầu có thể tiến hành giao dịch các loại tài sản tổng hợp và phái sinh mà không bị rào cản về địa lý hay chính trị. Giao thức Horizon hay Horizon Protocol tập trung vào việc thúc đẩy giao dịch tài chính xuyên biên giới một cách dễ dàng. Hơn thế nữa giao thức cũng nhắm đến việc phổ cập hiểu biết về tài chính phi tập trung cũng như cơ hội mà nó mang lại cho mọi người.

Để hiểu hơn về Horizon Protocol, bạn có thể tham gia nhóm chát tại on Twitter, Telegram, và Discord. Ngoài ra thì bạn cũng có thể vào các trang web chính của dự án tại Horizon Genesis để bắt đầu gởi tiền cung cấp thanh khoản và Horizon Exchange để giao dịch.